భండారు సదాశివరావు స్మారక దీపావళి కథల పోటీకి ఎంపికైనది
– వి. శాంతి ప్రబోధ
సూరజ్‌ కి ఇప్పుడు 83 ఏళ్లు
నవ యువకుడిలాగే ప్రవర్తిస్తాడు. బంధు మిత్రులతో సరదాగా ఉంటాడు. ప్రపంచమంతా తిరిగొస్తాడు.
అవునా! అని ఆశ్చర్యపోకండి .
ఇంకో విషయం వింటే మీరు మరింత ఆశ్చర్యపోతారు .
అతను డిమెన్షియా పేషెంట్‌. అవును! మీరు విన్నది నిజమే. అతను వాస్క్యులార్‌ డిమెన్షియా పేషెంట్‌. పదిహేనేళ్ల క్రితమే అతన్ని వాస్కులర్‌ డిమెన్షియా వరించింది.
అయినా నేను వందేళ్లు బతుకుతా అని ధీమా ఇస్తాడు.
చికిత్సకు లొంగని వ్యాధి అని తెలిసీ సూరజ్‌ అం‌త నమ్మకంగా ఎలా చెబుతున్నాడు?
అతనిది ఆత్మవిశ్వాసమా? అహంకారమా?
* * *
సూరజ్‌కి అమ్మ నాన్న పెట్టిన పేరు సూరయ్య. చిన్నతనం అంతా సూరయ్య గానే చెలామణీ అయ్యాడు.
సూరయ్య పుట్టి పెరిగింది భైంసా దగ్గరలోని మారుమూల గ్రామం. తండ్రి నిరుపేద రైతు. పంటలు పండక అప్పులపాలయ్యాడు.
నలుగురు ఆడపిల్లలు తర్వాత పుట్టిన సూరయ్యకి బాగా చదువుకోవాలని కోరిక. నాలుగు మైళ్లు నడిచిపోయి 7వ తరగతి వరకు చదివాడు. హై స్కూల్‌ చదువుకు సమీపంలోని పట్నం వెళ్లాలని ఆశపడ్డాడు.
కానీ వాళ్ల నాన్న అతని చదువు కోసం ఒక్క రూపాయి కూడా ఖర్చు చేయలేనన్నాడు. చదువు మాన్పించి తనతో పాటు పొలానికి తీసికెళ్లి పనులు చేయించాడు. చేసేదిలేక సూరయ్య వాళ్ల నాన్నతో పాటు పొలంలో పార పని చేసేవాడు. గడ్డి కోసేవాడు. తర్వాత తర్వాత అరక దున్నడం, దమ్ము చేయడం నేర్చుకున్నాడు.
తన పొలంలో పనిచేసే ఎద్దుల జతకి తనకు పెద్ద తేడా లేదని వాపోయేవాడు.
ఏ పని చేస్తున్నా అతనికి చదువు మీద మమకారం పోలేదు. చదువుకోవాలనే తపన రోజురోజుకు మరింత పెరుగుతూ అతన్ని నిలువనీయడం లేదు.
తల్లిదండ్రుల కుటుంబ పరిస్థితి ఓ వైపు చదువుకోవాలన్న అభిలాష మరో వైపు ఆ పసి హృదయాన్ని నరక యాతన పెట్టాయి.
చివరికి ఓ రోజు ఇంట్లో ఎవరికీ చెప్పకుండా కట్టుబట్టలతో ఇల్లు వదిలాడు.
మూడు రోజులు తిప్పలు పడి హైదరాబాద్‌ మహానగరంలో అడుగు పెట్టాడు. భాష, యాస కొత్తగా ఉన్నాయి. వాతావరణం చల్లగా ఉంది. పట్నం కొత్త. పట్టణ ప్రజలు కొత్త. పట్నం పనులు కొత్త. తిండి కొత్త. ఇదంతా అతనికి కొత్త అనుభవం. ఇలా ఉంటుందని కూడా అతను ఎప్పుడు వినలేదు. ఊహించలేదు.
మొదట ఒక గ్యారేజ్‌లో పనికి కుదిరాడు. అక్కడే రాత్రుళ్లు పడుకునేవాడు. స్నేహితులకు, ప్రేమించే తల్లిదండ్రులకు, అభిమానించే ఆత్మీయత పంచే అక్కలకు దూరంగా ఉండడం దుర్భరంగా తోచేదతనికి. ఆ పని వదిలేశాడు.
ఒక ప్రింటింగ్‌ ప్రెస్‌లో పుస్తకాల బైండింగ్‌ పనిలో చేరాడు. ఆ పని చేస్తున్నప్పుడు ఎందరినో కలిశాడు. చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొత్త జీవితం అతనికి చాలా ఉత్సాహాన్నిచ్చింది.
కాలం సూరయ్య జీవితాన్ని మార్చేసింది. సూరజ్‌గా కొత్త అవతారం ఎత్తాడు.
ఆ ప్రెస్‌లో పనిచూస్తూనే యజమాని సహకారంతో 10 వ తరగతి పరీక్షలు రాశాడు. ఆ తర్వాత ఓపెన్‌ డిగ్రీ చదివాడు. ఈవెనింగ్‌ కాలేజీలో చేరి లా చదివాడు. చదువు దాహం తీరడం లేదు.
రకరకాల పుస్తకాలు చదవడంతో పాటు దేశమంతా తిరిగాడు. రకరకాల పనులు చేశాడు. ఎక్కడ పనిచేసిన చాలా నమ్మకంగా పని చేసాడు. కొంత సొమ్ము జమ చేసుకోవడం కొత్త ప్రదేశాలకు వెళ్లి రావడం అతని జీవితంలో భాగమైంది. మనుషుల స్వభావాలను, ప్రపంచ రీతిని అర్థం చేసుకున్నాడు.
నిరంతర యాత్రికుడే కాదు నిరంతర చదువరి అయిన సూరజ్‌ ఎప్పుడు డబ్బు గురించి ఆలోచించలేదు. సంపాదించడం దేశదిమ్మరిలా తిరగడం, కొత్త జీవితాన్ని నిర్మించుకున్నాడు. తనకు నచ్చని విషయాలు ఎవరు మాట్లాడిన పట్టించుకునే వాడు. ఎవరేం చెప్పినా చిరునవ్వుతో వినేవాడు. మనసుకు నచ్చినట్లుగా ప్రవర్తించేవాడు.
చాలా ఏళ్ల తర్వాత తల్లిదండ్రులను వెతుక్కుంటూ ఇంటికి తిరిగి వచ్చాడు. వ్యవసాయం మొదలు పెట్టాడు. తల్లిదండ్రులు చూపిన అమ్మాయిని పెళ్లి చేసుకున్నాడు.
పట్నంలో ఆధునాతనమైన జీవితం గడపాలనే కోరిక గల భార్యతో వివాహ జీవితం మధురానుభూతి నివ్వలేదు. ఆమె తన కలల ప్రపంచం ఇది కాదని కొత్త జీవితం వెతుక్కుంది. పిల్లాజెల్లా బంధాలు లేవు.
తల్లిదండ్రులు కాలం చేశారు. తన కాళ్లకు చుట్టుకుని అడ్డుపడే బంధాలేమి లేవు. బంధాల బలహీనతలు లేవు. సోలో లైఫ్‌ ఇస్‌ సో బెటర్‌ అనుకున్నాడు. ఈ జీవితం తనకు ఓ లగ్జరీగా భావించాడు.
కారులో దేశమంతా తిరిగి రావాలనుకున్నాడు. కారు కొనడానికి చేతిలో కావలసిన సొమ్ము లేదు. కొద్దిగా భూమి అమ్మాడు. వచ్చిన సొమ్ముతో సెకండ్‌ హ్యాండ్‌ అం‌బాసిడర్‌ కారు కొన్నాడు. దాన్ని తన ప్రయాణానికి అనువుగా మలుచుకున్నాడు. కార్లు సామాన్యుడికి అందుబాటులోలేని సమయంలో సూరజ్‌ కారులో దేశాటన చేస్తాననడం ఆ ఆ చుట్టుపక్కల గ్రామాల్లో పెద్ద వార్తయింది.
దాదాపు ఏడాదిపాటు దేశాటన చేసి సూరజ్‌ ఇంటికి చేరే నాటికి నీకు తోడు మేమున్నామంటూ మోకాళ్ల నొప్పులు వచ్చి చేరాయి. ఇంటి దగ్గరే కొంత కాలం విశ్రాంతి తీసుకుందామనుకున్నాడు. ఆ సమయంలో అతనికి ఇతరుల సహాయం కొంత అవసరమైంది. కానీ, సహాయం చేసే వాళ్లు ఎవరూ లేరు. తన పనులు తాను తప్పనిసరిగా చేసుకోవాల్సిన స్థితి.
భార్య ఉండి ఉంటే అన్ని అందించి సేవలు చేసేది, మళ్లీ పెళ్లి చేసుకొమ్మని అక్కలు, మిత్రులు సలహా ఇచ్చారు. సూరజ్‌ అవేమీ పట్టించుకోలేదు.
తెలిసిన వాళ్ల పేర్లు మర్చిపోతున్నాడు. వాళ్లు పలకరిస్తే వాళ్లను ఎక్కడ చూశాడో ఎప్పుడు చూశాడో ఏమీ గుర్తు రావడం లేదు. తాను తిరిగిన ప్రదేశాల గురించి రాయాలనుకున్నప్పుడు చాలా విషయాలు అతని మదిలోంచి చెరిగిపోయాయని,
అలా ఎలా చెరిగిపోయాయో అర్థం కాలేదతనికి. భాషలో కూడా మార్పులు వచ్చాయి. ఏకాగ్రత తగ్గిపోయింది. పదాల కోసం తడుము కోవడం, ఒక పదం బదులు మరో పదం వాడటం జరుగుతున్నది. రోజూ చేసే ఇంటి పనులు, వంట చేసే క్రమం మరచిపోతున్నాడు. జీవితం పరిమితమైపోతున్నది. అది అర్థ్ధమైన మరుక్షణం పట్నం వెళ్లి డాక్టర్‌ని కలిశాడు. ఆ డాక్టర్‌ చేసిన చికిత్స వల్ల ఏ మాత్రం మార్పు లేదు. మరో వైద్యుడిని కలిశాడు. ఆయన రకరకాల పరీక్షలు చేసి వాస్క్యులార్‌ డిమెన్షియా అని తేల్చారు. వ్యాధి గురించి తెలుసుకుని దిగ్భ్రాంతికి లోనయ్యాడు. నిరాశలో కూరుకుపోయాడు. కానీ అది అతి కొద్ది కాలమే. తర్వాత తాను డిమెన్షియా పేషెంట్‌ అన్న ఆలోచనే దగ్గరికి రానివ్వలేదు.
తనను తాను తిరిగి కనుగొనే ప్రయత్నం మొదలుపెట్టాడు.
మర్చిపోయిన వాటిని మళ్లీ మదిలోకి తెచ్చుకోలేనా? నేను గుర్తు తెచ్చుకోగలను ..అని తనకు తానే మళ్లీమళ్లీ చెప్పుకునేవాడు. వ్యక్తిగతంగా ప్రేరణ ఇచ్చుకుంటూ మానసికంగా దృఢంగా మారుతున్న అతని మనసు శరీరం నెమ్మదిగా అతను అనుకున్న విధంగా స్పందించడం మొదలైంది. వెళ్లిపోయిన ఒక్కొక్క విషయం తిరిగి రావడం మొదలు పెట్టాయి. అది అతనికి ఉత్సాహాన్నిచ్చింది. లేకపోతే కుంగిపోయేవాడేమో!
డిమెన్షియా అతన్ని వదలలేదు. వదలదని కూడా తెలుసు. కాలచక్రాన్ని వెనక్కి తిప్పేసి డిమెన్షియాని తరిమేయలేడని తెలుసు.
సో.. కాలంతో పాటు సాగుతూ, పరిస్థితుల్ని అడాప్ట్ చేసుకుంటూనే తన జీవితాన్ని తనే నిర్ణయించుకోవాలి. డిమెన్షియాకి తాను లొంగకూడదు. నేను వందేళ్లు బతకాలని నా కోరిక.
బతుకుతా..వందేళ్లు బతుకుతా అని తనకు తాను బలంగా చెప్పుకున్నాడు.
అందుకు అనుగుణంగా ఆహారంలో మార్పు చేసుకున్నాడు. మెదడు ఆరోగ్యాన్ని పెంచే ఆహార పదార్ధాలపై దృష్టి పెట్టాడు.
ఒక క్రమబద్ధమైన జీవితంతో పాటు వ్యాయామం అతని జీవితంలో భాగమైంది. ప్రతి రోజు తాను ఏమి చేయాలో రాసి పెట్టుకునేవాడు. ప్రతి రాత్రి పడుకోబోయే ముందు తాను చేసిన పనులు చూసుకుని విజయవంతంగా పూర్తి చేశాను అనుకునేవాడు. ఏదైనా మర్చిపోతే అరే, ఈ పని మర్చిపోయానే అనుకునే అని మరుసటి రోజు చేయాల్సిన పనుల జాబితాలో చేర్చేవాడు.
ఒంటరిగానే ఉన్నప్పటికీ తాను ఒంటరిని అని ఎప్పుడూ బాధపడలేదు. తనకు తాను ఇచ్చే ధైర్యాన్ని మరెవరూ ఇవ్వలేరని అతని నమ్మకం. బంధాలేవీ లేకపోవడం కూడా అతన్ని మరింత గట్టిబరచిందో లేక దేశదిమ్మరిగా తిరిగిన అనుభవాలు శక్తిమంతగా మలిచాయో?!
డిమెన్షియా అని తెలిసినప్పటికీ అతనిలోని భ్రమణ కాంక్ష పోలేదు. సరికొత్త అనుభవాలు పోగేసుకోవాలనే ఆశ చావలేదు. కారు, పుస్తకాలు తీసుకుని మళ్లీ బయలుదేరాడు.
వృద్ధాప్యం, డిమెన్షియాలతో రివటలా ఉన్న వ్యక్తి, ఒంటరిగా దేశాటన చేసి తిరిగిరాగలడని ఎవరు మాత్రం ఊహించగలరు. సూరజ్‌ విషయంలోనూ అదే జరిగింది. బంధుమిత్రులు అతను తిరిగి వస్తాడని ఊహించలేదు.
డిమెన్షియా గతంలో కంటే ముందడుగు వేస్తున్నది. తన పట్టు సాధించడానికి అవరోధాలు పెరుగుతూనే ఉన్నాయి.
సూరజ్‌ డ్రైవింగ్‌ చేస్తుంటే కుడి ఎడమల గందరగోళం ఏర్పడుతున్నది. ఒకోసారి లేనివి ఉన్నట్లు, ఉన్నవి లేనట్లు అనిపించసాగింది. అలాంటి పరిస్థితుల్లో వాహనం పక్కకు నిలిపి ఆగిపోతున్నాడు.
ఈసారి అతని ప్రయాణం పల్లెలు, నగరాలు వదిలి ప్రకృతిలోకి సాగింది కాబట్టి ట్రాఫిక్‌ ఇబ్బందులు లేవు.
అడవులు, కొండలు కోనలు, ఆదివాసీల నుంచి చాలా తెలుసుకున్నాడు. న్యాయం వాళ్లకు ఎంత దూరంగా ఉందో అర్థం చేసుకున్నాడు. ఈ ప్రయాణంలో చిన్న చిన్న అవరోధాలు ఎదురైనా వెనుదిరగలేదు. నింగిని, నేలను, నీటిని కాపాడేది మనం కాదు ఆదివాసీలేనని నమ్మాడు. సూరజ్‌ లా చదివినా నల్లకోటు వేసుకుని కోర్టులో ఎప్పుడు అడుగు పెట్టలేదు. ఇప్పుడు ఆదివాసీల వైపు నిలబడి పనిచేయాలని దృఢంగా నిశ్చయించుకున్నాడు. అప్పటికి అతని వయసు 75 ఏళ్లు.
అతని విషయం విని కొందరు కొట్టిపడేశారు. కొందరు మాత్రం సూరజ్‌ ఏది అనుకుంటే అది చేయగల సమర్ధుడు అని ప్రోత్సహించారు.
అతని సంకల్పానికి అడుగడుగునా అడ్డంకులు సృష్టిస్తూనే ఉంది అతని జబ్బు. దాన్ని అధిగమించ డానికి అతని కృషి అతను చేస్తూనే ఉన్నాడు. కోర్టులో వాదించడం అతని శక్తికి మించిన పనిగా ఉంది. అకస్మాత్తుగా భాష పదాలు మాయమై పోతున్నాయి. అతన్ని గందరగోళ పరుస్తున్నాయి.అది అతడిని ఒత్తిడికి గురిచేస్తున్నది. వైద్యుల సలహాల మేరకు నల్లకోటు వేసుకోవడం మానేశాడు.
మొక్కలు, జంతువులూ, పక్షులు ప్రకృతితో దగ్గరగా జీవించడం మొదలు పెట్టాడు. సూర్యోదయాలు, సూర్యాస్తమయాలు ఆనందించినట్లు వర్షాన్ని, అమావాస్య చీకటి ఆకాశంలో నక్షత్రాలు, పున్నమి చంద్రుని చాలా ఆనందించడం అలవాటైంది.
ఇప్పుడతని జీవన విధానంలో తన చుట్టూ ఉండే మనుషులే కాదు పరి సరాలు, పక్షులు, జంతువులూ, కొండలు గుట్టలు..అన్నీ అతని నేస్తాలే బంధువులే.
లాభాపేక్ష లేని వ్యవసాయం పురుగుమందులు, రసాయన ఎరువులు లేని ప్రకృతి సహజమైన వ్యవసాయం చేశాడు.
మొక్కలు చెట్లు మనకోసం తినడానికి చాలా ఇస్తున్నాయి. వాటితో మనం స్నేహంగా ఉండాలి. మన తల్లిదండ్రుల వంటి పొలాన్ని మనం గౌరవించాలి. గాలి, నీరు మనం కాపాడుకోవాలి అంటూ నలుగురికీ చెప్పేవాడు.
తన పొలంలో అందమైన తోట సృష్టించాడు. అందులో కూరగాయలు, పండ్లు పండించాడు. బడి పిల్లల్ని సెలవుల్లో తన తోటకు తీసుకుపోయేవాడు. కూరగాయలు, పండ్లు బడి పిల్లలకు పంచేవాడు.
పర్యావరణం గురించి బడి పిల్లలకి చాలా ఉపన్యాసాలు ఇచ్చేవాడు. ఏ పనిచేసినా చాలా ఇష్టంగా చేసేవాడు. సంతోషంగా చేసేవాడు. ఎప్పుడు ఎక్కడైనా తను చేసే పని పట్ల ఎంతో సంతృప్తి అతనికి. చుట్టు పక్కల గ్రామాల నుంచి కూడా బడి పిల్లలు సూరజ్‌ తోటకు వచ్చి చూసేవారు. తమ సందేహాలు తీర్చుకునేవారు.
చేస్తున్న పని, పిల్లలతో గడపటం, అతనికి కొత్త ఉత్సాహాన్ని ఇస్తోంది. పని పట్ల ఇష్టాన్ని పెంచు తోంది. గొప్ప గౌరవం, గుర్తింపు లభిస్తున్నాయి. వాటిని అతను కోరుకోలేదు కానీ అవి అతనిపై అతనికి నమ్మకం, ఇంకేదో చేయాలన్న ప్రోద్భలం ఇస్తున్నాయి. జీవితేచ్ఛ పెంచుతున్నాయి.
తనకు డిమెన్షియా ఉందన్న విషయమే మర్చిపోయేవాడు. మనం ఒక వయసుకు వచ్చేసరికి మన మెదడు మరో విధంగా పని చేయడం మొదలు పెడుతుంది. కానీ నేను నా మెదడుని నా అధీనంలోకి తెచ్చుకుంటాను. నా చిత్త వైకల్యం నుంచి నన్ను నేను కాపాడుకుంటాను అని తనకు తాను చెప్పు కుంటూ మనోబలాన్ని పెంచుకున్నాడు.
నేను తప్పకుండా గుర్తుంచుకోవాలి. గుర్తుంచుంటాను అని నాకు నేను చెప్పుకున్నట్లయితే మన జ్ఞాపకాలు మళ్లీ తిరిగి వస్తాయని అతని నమ్మకం.
అతను సర్వ స్వతంత్రుడు. ఏ విషయంలో ఎవరి ఒత్తిడి లేదు.
ఒంటరివాడు, అయ్యో పాపం అని ఎవరైనా ఆహారం పంపించినా తీసుకోడు. ఎవరి సహాయం అర్థించడు.నన్ను నేను చూసుకోగలను. జీవితం ఎలా తీసుకువెళ్తే అలా వెళ్తాను అనుకుంటాడు.
తన జీవిత అనుభవాలను, పర్యటనానుభవాలను రాయడం మొదలు పెట్టాడు. రాయడానికి చేతులు సహకరించడం లేదు. 24 గంటలు తనతో ఉండే విధంగా ఒక సహాయకుడిని నియమించుకున్నాడు. గత జ్ఞాపకాలను గుర్తు తెచ్చుకుంటూ చెబుతుంటే సహాయకుడు రాశాడు. కొన్ని జ్ఞాపకం రాకపోయినా బాధపడలేదు. రాయడం ఆపలేదు.
సూరజ్‌కు భవిష్యత్‌ గురించి భయాలు లేవు, దిగుళ్లు లేవు. నేను ప్రతిదీ చేయగలను. చేస్తాను అనుకుంటాడు. నేనున్నంత వరకు చురుకుగా ఉండాలి. ఇతరులకు సహాయం చేసే విధంగా జీవించాలి. ఉంటాను అని తనకు తాను పదే పదే చెప్పుకుంటాడు. ప్రేరణ కలిగించుకుంటూ ఉంటాడు.
చివరి శ్వాస వరకు తన పని తాను చేసుకో వాలని అనుకుంటాడు అతను. ఓపిక శక్తి ఉన్నప్పుడు వయసు గురించి చూడకుండా పని చేయాలంటాడు.
నేను అనుకున్నది నేను సాధించుకున్నానని గర్వపడతాడు. నేను దేనికోసం బాధపడాల్సింది, భయపడాల్సింది ఏమి లేదనే దృక్పథంతో ముందుకు సాగుతున్న సూరజ్‌ మరో ప్రయాణానికి సన్నద్ధమవుతున్నాడు.
అయితే ఈ సారి ఒంటరిగా కాదు. తన సహాయకుడితో.
* * *
జీవితం మీద ఆశ, ఆశావాహ దృక్పథం బలంగా ఉంటే ఈ ప్రపంచం మనదేనేమో?!
దృఢ సంకల్పం, పరిస్థితులకు ఎదురొడ్డి నిలబడే తత్త్వమే అతని రోగాన్ని వెనక్కి నెట్టేస్తున్నదేమో ?!
ఏదేమైనా అతని దృక్పథానికి హ్యాట్సాఫ్‌.
వచ్చేవారం కథ..
చేనేత మగ్గం
– ఎస్‌. నాగేందర్‌నాథ్‌ రావు
About Author
